Κρητική Αγιολογία

  Ἀπολυτίκιον   Ἦχος α΄. Τῆς ἐρήμου πολίτης. Τῆς Ἐδέσσης ποιμένα, Ἀρχιθύτην πανεύφημον, καὶ τῆς Ἐκκλησίας ἁπάσης, τὸ λαμπρὸν σεμνολόγημα, Καλλίνικον τιμήσωμεν πιστοί, τοῦ κλήρου καὶ λαοῦ τὸν ποδηγόν, ὡς πρεσβεύοντα ἀπαύστως ὑπὲρ αὐτῶν, τῶν ἐκβοώντων πάντοτε. Δόξα τῷ σὲ δοξάσαντι Χριστῷ, δόξα τῷ σὲ ἀναδείξαντι, δόξα τῷ ἐνεργοῦντι διὰ σοῦ πᾶσιν ἰάματα.

 

  Ὁ Ἅγιος Μύρων γεννήθηκε στὴ Ραῦκο τὸ σημερινὸ Ἅγιο Μύρωνα μεταξὺ τῶν ἐτῶν 205- 350 μ.Χ. Ἦταν ἔγγαμος καὶ ἀπασχολοῦνταν μὲ τὴ γεωργία. Λόγο της εὐσέβείάς του καὶ τῆς φιλευσπλαχνίας του πρὸς τοὺς πάσχοντας συνανθρώπους του ἀλλὰ καὶ τῆς ἀνεξικακίας καὶ ἀφιλαργυρίας τοῦ ἐκλέγεται ψήφῳ κλήρου καὶ λαοῦ Ἐπίσκοπος Κρήτης .  Μάλιστα ἀναφέρεται ἀπὸ τοὺς συναξαριστὲς καὶ ὡς πρόεδρος τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης . Κοιμήθηκε τὴν 8η Αὐγούστου σὲ βαθὺ γῆρας σὲ ἡλικία 100 ἐτῶν. Ὁ τάφος του ὑποδεικνύεται στὴ γενέτειρά του τὸν Ἅγιο Μύρωνα Μαλεβυζίου ὅπου συρρέουν οἱ πίστοί γιὰ νὰ λάβουν τὴν εὐλογία τοῦ Ἁγίου.  Πηγὴ Συναξάριον Πάντων τῶν Ἁγίων των ἐν Κρήτῃ Διαλαμψάντων σελίδα 89.  Ἀπολυτίκιον. Ἦχος γ΄. Θείας πίστεως. Μέγας ἥλιος, ἐν Κρήτῃ Πάτερ, ἀνατέταλκας, θαυμάτων πλήθει, καταφωτίζων αὐτὴν ἱερώτατε, ὡς οὖν ὁρμὴν ποταμοῦ διεκώλυσας, καὶ τὸν ὄλεθρον δράκοντα ἐλίθωσας, οὕτως Ἅγιε Χριστῷ, θεῖε Μύρων πρέσβευε, δωρήσασθαι ἡμῖν τὸ μέγα ἔλεος.

  Ο εν αγίοις Μητροπολίτης Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας Καλλίνικος (κατά κόσμον Δημήτριος) Πούλος γεννήθηκε στο χωριό Σιταράλωνα Αγρινίου στις 26 Ιανουαρίου 1919 μ.Χ. από ευσεβείς γονείς, τον Γεώργιο και την Αικατερίνη. Ο παππούς του, Πατήρ Αθανάσιος και η γιαγιά του, Πρεσβυτέρα Σπυριδούλα, έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην ανατροφή του. Αποφοίτησε από το Γυμνάσιο Θερμού με άριστες επιδόσεις και εισήχθη στην Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το 1942 μ.Χ. αρίστευσε στις πτυχιακές εξετάσεις με προοπτικές πανεπιστημιακής προωθήσεως. Η περιγραφή του συμφοιτητού του, του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Κρήτης Τιμοθέου, κάνει λόγο για το ότι τα δύσκολα εκείνα χρόνια της Κατοχής διάβαζαν μαζί το Ευαγγέλιο στο Ζάππειο και αναζητούσαν να επικοινωνήσουν με έναν ασκητή κοντά στην Αθήνα, για να μάθουν στην πράξη την πνευματική ζωή. Κατά την ομολογία του μακαριστού ευσεβούς και φιλοκαλικού θεολόγου Βασιλείου Μουστάκη, στον συμφοιτητή του Δημήτριο Πούλο «ἔβλεπες τόν ἀσκητικό ἄνθρωπο, μέ ὅλα τά σημά...

  Ὁ ἔνδοξος νεομάρτυρας τοῦ Χρίστου Τριαντάφυλλος ἦταν ἀπὸ τὴν Ζαγορὰ τῆς Μαγνησίας, ποὺ βρισκόταν κοντὰ στὸ Βόλο. Γεννήθηκε τὸ 1663. Ἐργαζόταν σὰν ναύτης στὰ πλοῖα, καὶ ὅταν ἦταν 17 χρονῶν συνελήφθη γιὰ ἄγνωστη σὲ μᾶς αἰτία, ἀπὸ τοὺς Τούρκους, ποὺ τὸν ἐκβίαζαν νὰ γίνει μωαμεθανός. Ὁ Τριαντάφυλλος ὅμως, τὸ εὐωδιαστὸ αὐτὸ λουλοῦδι τῆς Ὀρθοδοξίας, προτίμησε μύριους θανάτους παρὰ ν’ ἀρνηθεῖ τὸν Χριστό. Βασανίστηκε ποικιλοτρόπως, ἀλλὰ ἔμεινε ἀμετακίνητος στὴν πίστη του φωνάζοντας: «Χριστιανὸς εἶμαι, δὲν ἀρνοῦμαι τὸν Σωτῆρα μου Χριστό». Τελικὰ τὸν θανάτωσαν στὸν Ἱππόδρομο τῆς Κωνσταντινουπόλεως μὲ ἀποκεφαλισμὸ στὶς 8 Αὐγούστου 1680. Ἦταν τότε 18 χρονῶν. Ἔτσι ἡ μακαρία ψυχή του ἀνέβηκε στὸν οὐρανὸ καὶ πῆρε ἀπὸ τὸν ἀθλοθέτη Χριστὸ τὸ ἀμάραντο στεφάνι τῆς νίκης. Πηγή  https://www.synaxarion.gr/gr/index.aspx Ἀπολυτίκιον. Ἦχος γ’. Θείας πίστεως. Θείας πίστεως, ἔχων τὴν χάριν, χαίρων ἤθλησας, ἀνδρειοφρόνως, Νεομάρτυς Χριστοῦ Τριαντάφυλλε· ὅθεν ὡς ῥόδον εὐφραίνεις ἡδύπνευστον, τὴν Ἐκκλησί...

  Κτισμένη στὶς βόρειες παρυφὲς τοῦ ὅρους Παγγαίου σὲ ὑψόμετρο 753μ., ἡ μονὴ ἱδρύθηκε ἀπὸ τὸν Ἅγιο Γερμανὸ τὸ 518 μ.Χ. σὲ ἀπόσταση 50μ. ἀπὸ τὸ μοναστικὸ οἰκισμὸ ποὺ εἶχε ἱδρύσει στὴ θέση Βίγλα γύρω στὸ 451 μ.Χ. ὁ ἐπίσκοπος Φιλίππων Σώζων. Τὸ ὄνομά της εἰκάζεται ὅτι προῆλθε ἀπὸ παραφθορὰ τῆς ἔκφρασης "εἰκῶν φοινίσσουσα", διότι ἡ ἀχειροποίητος εἰκόνα τῆς Παναγίας λέγεται ὅτι ἐξέπεμπε ἐρυθρωπὸ φῶς (φοινικοὺν χρῶμα). Ἡ ἱστορία τῆς μονῆς παραμένει ἄγνωστη μέχρι τὸν 11ο αἱ., ὁπότε ἀνακηρύχθηκε σταυροπηγιακὴ καὶ κτίστηκε νέος καθολικὸς ναός. Ἀπὸ τὸ 1472 ἡ μονὴ γνώρισε περίοδο ἀκμῆς μέχρι τὸ 1507. Ἡ δράση τῶν μοναχῶν στὴν εὐρύτερη περιοχὴ προκάλεσε τὴν ὀργὴ τῶν Τούρκων, οἱ ὁποῖοι τοὺς θανάτωσαν, χωρὶς ὅμως νὰ καταστρέψουν τὸ κτιριακὸ συγκρότημα τῆς μονῆς. Ἔπειτα ἀπὸ παρέμβαση τοῦ πατριαρχείου στὴ σουλτανικὴ αὐλή, ἡ μονὴ ἐπανακατοικήθηκε ἀπὸ μοναχοὺς τοῦ Ἁγίου Ὅρους γύρω στὸ 1510-1520 καὶ μὲ τὰ χρόνια μετατράπηκε σὲ σημαντικὸ πνευματικὸ κέντρο. 

  Τρίτο Μάτι, Μάιος 2011 (δείτε το και εδώ ) Ψηλορείτης, στο χωριό Ζαρός, 17ος αιώνας. Στο μοναστήρι του αγίου Νικολάου, ψηλότερα απ’ το χωριό, οι μοναχές διαπιστώνουν πως κάποιο ζώο τρυπώνει τη νύχτα στο περιβόλι τους και βοσκάει στα λαχανικά. Κάποιο αγρίμι του Ψηλορείτη σίγουρα θά ’ναι. Βρίσκουν λοιπόν έναν κυνηγό και του ζητάνε να παραφυλάξει και να το σκοτώσει με το τόξο του. Τη νύχτα, ο κυνηγός τοξεύει την ογκώδη φιγούρα που βλέπει να ξετρυπώνει μέσα απ’ τις σκιές και να κατεβαίνει απ’ την πλαγιά πάνω απ’ το μοναστήρι. Μα, τι παράξενο, δεν είναι κανένα ζώο, αλλά ένας γέροντας ασκητής! Τον μεταφέρουν με φρίκη σ’ ένα κελί κι εκείνος μειλίχιος τους λέει: «Μη λυπάστε, δεν έχετε αμαρτία. Έτσι ήθελε ο Θεός να μάθετε για μένα. Μόνο, παρακαλώ, ο άνθρωπος που με πλήγωσε να με μεταφέρει στον τόπο μου, να κοιμηθώ εκεί». Κι όταν τον ρωτάνε: «Γιατί, γέροντα, τόσα χρόνια δεν ήρθες ποτέ να σε γνωρίσουμε;», απαντάει: «Δεν ήρθα, γιατί δεν πέρασε ούτε μια μέρα που να μην πέσετε σε αμαρτωλούς λο...

  Ἀπολυτίκιον Ἦχος πλ. α’. Τὸν συνάναρχον λόγον. Τῆς μονῆς τοῦ Προδρόμου τὸν νέον κτίτορα, ἀσκητικῆς ἐποφθέντα ἐν τὴ ἐρήμω Καψὰ ἀγωγῆς ἀρτίως ἄστρον παμφαέστατον, στέψωμεν ἄνθεσιν ᾠδῶν καὶ προσπέσωμεν αὐτοῦ λειψάνοις τοὶς πανιέροις, ταὶς πρεσβείαις σου ἐκβοῶντες σῶσον ἠμᾶς ἐκ πειρασμῶν, Ἰωσήφ.

Ο Ιωάννης Βιτσέντζος ή Γεροντογιάννης γεννήθηκε στο ημιερειπωμένο Μονύδριο του Τιμίου Προδρόμου Καψά το 1799. Στα ερειπωμένα κελλιά της άγονης και απόμονωμένης περιοχής είχαν μεταβεί οι ευσεβείς και ενάρετοι γονείς του Εμμανουήλ και Ζαμπία λόγω τουρκικής επιδρομής. Αργότερα, όταν ησύχασε η κατάσταση, διέμειναν μόνιμα στο χωριό Λιθίνες. Όταν ήρθε σε νόμιμη ηλικία νυμφεύθηκε την κυνηγημένη από τους Τούρκους Καλλιόπη από την οικογένεια των Γεροντάκηδων ή Γεροντήδων, η οποία ζούσε κρυμμένη και εκείνη στα νοτιοανατολικά παράλια, φοβούμενη μήπως έχει την ίδια τύχη που είχε η μοναδική αδελφή της, η οποία αυτοκτόνησε για να μην ατιμασθεί από ένα Τούρκο που είχε ενδιαφερθεί έντονα γι’ αυτήν. Γι’ αυτό και η Καλλιόπη στάλθηκε από τους γονείς της στις ερημικές ακτές της περιοχής, κοντά στην έρημη τότε Μονή Καψά και τελικά νυμφεύθηκε τον Γεροντογιάννη, με τον οποίο απέκτησε τέσσερα παιδιά, τρεις κόρες κι ένα γιο. Ο Γεροντογιάννης ήταν ατίθασος, αλλά ιδιαίτερα ευσεβής. Πολλές φορές είχε γίνει στόχασ...

  Ἐπιμέλεια Φωτογραφικοῦ Ὑλικοῦ Μιχάλης Κάββαλος 

  Ὁ Ὅσιος Νικάνωρ ἦταν ἀπὸ τὴ Θεσσαλονίκη καὶ ἔζησε τὸν 14ο αἰῶνα. Οἱ γονεῖς τοῦ ὀνομάζονταν Ἰωάννης καὶ Μαρία. Ἦταν πολὺ πλούσιοι ἀλλὰ καὶ πολὺ πνευματικοὶ ἄνθρωποι. Ἀπόκτησαν μόνο ἕνα παιδὶ ποὺ τὸ ὀνόμασαν Νικόλαο, καὶ ἀπὸ τὴν ἀρχὴ προσπάθησαν νὰ τὸ ἀναθρέψουν σύμφωνα μὲ τὰ διδάγματα τοῦ Εὐαγγελίου. Ἀλλὰ ἐνῷ ὁ Νικόλαος ἦταν 20 χρονῶν, πεθαίνει ὁ πατέρας του καὶ μετὰ ἀπὸ λίγα χρόνια καὶ ἡ μητέρα του. Τότε αὐτός, διαμοίρασε ὅλη του τὴ μεγάλη κληρονομιὰ στοὺς φτωχοὺς καὶ ἔγινε μοναχὸς μὲ τὸ ὄνομα Νικάνωρ. Κατόπιν, μὲ τὴν ἐπιμονὴ τοῦ Ἀρχιερέα Θεσσαλονίκης, δέχτηκε νὰ γίνει καὶ Ἱερέας. Στὸ ὄρος Βέρμιον Γρεβενῶν, ποὺ τὸ ἔλεγαν «τοῦ Καλλιστράτου», ὑπῆρχε Μονὴ ποὺ ἔκτισε ὁμώνυμος μοναχός. Ἐκεῖ λοιπὸν πῆγε καὶ ὁ Νικάνωρ γιὰ νὰ μονάσει, καὶ ἀπὸ κεῖ κατέβαινε καὶ ἐμψύχωνε τὸν λαὸ τῶν γύρω πόλεων καὶ χωριῶν, νὰ μένουν σταθεροὶ στὴν πίστη τους ἀκόμα καὶ μὲ θυσία τῆς ζωῆς τους. Κάποια νύκτα καὶ ἐνῷ ὁ Νικάνωρ προσευχόταν, ἄκουσε φωνὴ νὰ τοῦ λέει νὰ πάει στὴν κορυφὴ τοῦ ὄρους, καὶ ὅτι ἐκεῖ θὰ βρ...

  Οἱ γονεῖς τοῦ Ὁσίου, Ἐμμανουὴλ καὶ Ζαμπία, εὐσεβεῖς καὶ ἐνάρετοι ἄνθρωποι, ζοῦσαν στὶς Λίθινες, ὀνομαστὸ χωριὸ τῆς Σητείας Κρήτης. Ὁ Ὅσιος γεννήθηκε τὸ 1799 στὰ ἐρειπωμένα κελλάκια τῆς Μονῆς Κᾶψα, ὅπου εἶχαν καταφύγει οἱ γονεῖς του, λόγω τουρκικῆς ἐπιδρομῆς. Ὁ Ἰωάννης Βιτσέντζος (ὅπως ἦταν τὸ κοσμικὸ ὄνομα καὶ τὸ ἐπίθετο τοῦ Ὁσίου) μέχρι νὰ μεγαλώσει βοηθοῦσε τὸν πατέρα του στὶς ἀγροτικὲς ἐργασίες. Ζωηρὸς καὶ ἀτίθασος στὸν χαρακτῆρα. Λόγω ἀπαγόρευσης τῆς λειτουργίας σχολείων, δὲν ἔμαθε γράμματα. Ἦταν ὅμως φιλομαθὴς καὶ ἔξυπνος. Σὲ νεαρὴ ἡλικία παντρεύτηκε τὴν χωριανή του Καλλιόπη τῆς οἰκογένειας Γεροντήδων καὶ ἀπέκτησε τέσσερα παιδιά. Τρεῖς κόρες καὶ ἕνα γιό. Ἡ ἀγροτικὴ ζωὴ καὶ οἱ συχνοὶ διαπληκτισμοὶ μὲ τοὺς Τούρκους, τὸν ἀνάγκασαν νὰ μένει στὸ μετόχι ποὺ εἶχε στὴν τοποθεσία «Κατσαρόλι», κοντὰ στὶς Λίθινες. Αὐτὴ ἡ ἀπομόνωση ἀγρίεψε περισσότερο τὸν ἤδη δύστροπο χαρακτῆρα του. Ἔγινε εὐέξαπτος, σκληρός, ἐρειστικὸς καὶ ἀνελεήμων. Ἕνα ἀτύχημα ὅμως, μὲ τὸν θάνατο τῆς μικρῆς του κόρης ...

  Ἡ περιπλάνηση στὰ μοναστήρια τῆς Ἑλλάδας μὲ τὰ «Ἱερὰ Μονοπάτια» τῆς ΕΤ3 συνεχίζεται μὲ μία στάση στήν ''Κυρά'', τὴν Παναγία την Προυσιώτισσα. Ἡ "Κυρά", τὸ μοναστήρι μὲ τὴ δυνατὴ παρουσία στοὺς αἰῶνες, παρασύρει τὸν τηλεθεατὴ σὲ ἕνα πνευματικὸ ταξίδι προβληματισμοῦ καὶ ἀναζήτησης. Τὸ τηλεοπτικὸ κοινὸ μαγεύεται ἀπὸ τὴ δύναμη τοῦ τοπίου, τὴν ἁρμονία τῆς πέτρας, τοῦ νεροῦ καὶ τῆς βλάστησης. Στὸ ἐργαστήρι τοῦ μοναστηριοῦ, ὅπου φτιάχνονται τὰ κεριά, ἡ προσευχὴ παύει τὸ χρόνο.